Yfirrétturinn á Íslandi: Dómar og skjöl I 1690-1710

Yfirrétturinn á Íslandi var starfandi á árunum 1563-1800. Stefnt er að því að gefa út heildarsafn varðveittra gagna frá yfirrétti og aukalögþingum, en þau skjöl eru raunar hluti af sögu Alþingis hins forna. Áætlað er að þetta heildarsafn varðveittra gagna frá yfirréttinum komi út í átta bindum á næstu árum. Í Þjóðskjalasafni Íslands eru varðveittir dómar og allmikið af málsskjölum yfirréttarins, sem bregða ljósi á stjórnsýslu, réttarfar og líf almennings á Íslandi á 18. öld. Einnig er nokkuð um málsskjöl í safni Árna Magnússonar frá málum sem hann og Páll Vídalín áttu að rannsaka og dæma í. Dómar þeirra flestir komu fyrir yfirrétt, svo sem í máli Jóns Hreggviðssonar. Einnig eru málsskjöl í handritasafni Landsbókasafns Íslands – Háskólabókasafns.

Í þessu fyrsta bindi verksins er fræðileg ritgerð eftir Björk Ingimundardóttur um sögu og starfsemi yfirréttarins, auk yfirlits yfir mál sem líklega hafa farið fyrir yfirrétt, en dómar og málsskjöl eldri en frá árinu 1690, og óyggjandi má telja upprunnin frá yfirrétti, hafa ekki varðveist. Fjöldi mynda af skjölum, innsiglum og undirskriftum eru birt í ritinu, auk nokkurra teikninga frá Þingvöllum frá fyrri öldum. Allmörg skjöl eru birt sem varpa ljósi á stofnun og starfsemi yfirréttarins. Megintexti bókarinnar er síðan dómar og málsskjöl frá árunum 1690-1710. Í viðauka eru birt ýmis skjöl sem bregða ljósi á málsatvik einstakra dóma og mála sem fyrir réttinn komu.

Fræðileg vinna við uppskriftir og frágang alls texta, auk annarrar vinnu sem tengist undirbúningi útgáfunnar, hefur verið í höndum starfsmanna Þjóðskjalasafnsins. Í ritstjórn, sem skipuð var 2008, sitja fyrir hönd Þjóðskjalasafns Íslands Hrefna Róbertsdóttir sem fer fyrir nefndinni og Eiríkur G. Guðmundsson, og fyrir hönd Sögufélags Anna Agnarsdóttir og Már Jónsson.