Um Sögufélag

„Markmið félagsins er að gefa út tímarit, heimildarit og annað efni um sagnfræði og söguleg efni, einkum um sögu Íslands. “

Sögufélag vill auka þekkingu, skilning og áhuga á sögu Íslands, og ná til almennings, fræðimanna, sagnfræðinema og annars áhugafólks um sögu. Sögufélag vill vera sýnilegt í samfélaginu, miðla efni og efla samtal um sögu og sagnfræði. Það gerir félagið með útgáfustarfsemi sinni, málþingum, höfundakvöldum og öðru þess háttar. Félagið hefur jafnrétti að leiðarljósi í starfsemi sinni. Allir sem áhuga hafa á sögu og sagnfræði geta gengið í félagið en áskrifendur að tímaritinu Sögu eru jafnframt félagar í Sögufélagi. Einnig er hægt að vera félagi án áskriftar.

Sögufélag gefur út tímaritið Sögu og vönduð sagnfræðirit um sögu Íslands og annað sögulegt efni. Útgefin rit félagsins skulu vera fjölbreytt að efnisvali og gefin út á prenti eða með rafrænum hætti. Áherslur og forgangsröðun má sjá í útgáfustefnu Sögufélags.

Sögufélag miðlar upplýsingum um starfsemi sína með því að kynna viðfangsefni sín skipulega, vekja umræðu um útgáfur sínar og stuðla markvisst að samræðu í samfélaginu um söguleg efni. Í miðlunarstefnu eru leiðir að markinu skilgreindar frekar.

Til þess að ná markmiðum sínum hefur Sögufélag á frumkvæði að samstarfi við stofnanir, skóla, fræði- og menningarfélög.

Skrifstofa félagsins og verslun þess er opin mánudaga og þriðjudaga kl. 13-17. Utan þess tíma má hafa samband í netfangið sogufelag@sogufelag.is eða í síma 781 6400. Fréttir og upplýsingar um viðburði félagsins má einnig finna á fréttasíðunni og á fésbókarsíðu Sögufélags.

Heimilisfang: Gunnarshús, Dyngjuvegur 8, 104 Reykjavík
Sími: 781 6400
Netfang: sogufelag@sogufelag.is
Framkvæmdastjóri: Guðrún Guðmundsdóttir: gudrun@sogufelag.is

Forseti
Hrefna Róbertsdóttir, þjóðskjalavörður: forseti@sogufelag.is

Varaforseti
Rósa Magnússon, prófessor í sagnfræði við Háskóla Íslands: rm@hi.is

Ritari

Helga Maureen Gylfadóttir, verkefnastjóri sýninga á Borgarsögusafni: helga.maureen.gylfadottir@reykjavik.is

Gjaldkeri
Lóa S. Kristjánsdóttir, sögukennari við Menntaskólann við Sund: loakristjansdottir@gmail.com

Meðstjórnendur

Ingibjörg Sólrún Gísladóttir f.v. utanríkisráðherra: ingibjorg.solrun@simnet.is

Viðar Pálsson dósent í sagnfræði við Háskóla Íslands: vp@hi.is

Sigrún Jónsdóttir meistaranemi í sagnfræði við Háskóla Íslands: sij@hi.is

Rekstur Sögufélags

Sögufélag er sjálfseignarstofnun og er rekstur þess styrktur af mennta- og menningarmálaráðuneyti samkvæmt samningi um rekstrarframlag. Þá rennur lítill hluti af sölutekjum af bókum félagsins til rekstrar en stærstur hluti sölutekna fer í fjármögnun á útgáfu bókanna. Þar sem fræðibækur eru hlutfallslega dýrar í framleiðslu og seljast að öllu jöfnu ekki í stórum upplögum er nauðsynlegt að fjármagna útgáfu hverrar bókar með styrkfé þar sem sölutekjur nægja aðeins fyrir hluta kostnaðar. Sögufélag leggur mikla áherslu á gæði sinna verka og fyrir vikið hafa bækur þess uppskorið fjölda viðurkenninga, verðlauna og tilnefninga.

Félagar í Sögufélagi eru jafnframt áskrifendur að tímaritinu Sögu og félagsgjöldin fjármagna útgáfu tímaritsins.

Frá árinu 1982 hefur merki Sögufélags verið flattur þorskur á skildi. Merkið birtist fyrst á bókinni Bæirnir byggjast eftir Pál Líndal og hefur fylgt félaginu allar götur síðan. Árið 2018 hreinteiknaði Eva Hrönn Guðnadóttir merkið í vectorútgáfu og einlit án þess þó að breyta formi merkisins á nokkurn hátt.

Merki og mörkun

Sögufélag merki

Allir eru velkomnir í Sögufélag og aðild að félaginu styður við mikilvæga menningarstarfsemi, miðlun og útgáfu sagnfræði og
sögulegs efnis. Félagið hefur frá stofnun árið 1902 verið vettvangur áhugafólks um sögu og sagnfræði.

Innifalið í félagsaðild er afsláttur af allri útgáfu Sögufélags (20%), boð á viðburði og fréttir af starfsemi. Þeim félögum sem óska
eftir að breyta aðild sinni er bent á að hafa samband í tölvupósti sogufelag@sogufelag.is.

Boðið er upp á þrenns konar félagsaðild

Félagi með prentáskrift að tímaritinu SÖGU sem kemur út tvisvar á ári, kr. 4.980 pr. hefti (kr. 9.960 á ári með sendingarkostnaði innanlands)
Félagi með rafrænni áskrift að tímaritinu SÖGU, kr. 3.500 pr. hefti (kr. 7.000 á ári)
Félagi án áskriftar að tímaritinu SÖGU, kr. 4.500 á ári.

Aðdragandinn að stofnun Sögufélags var sá að Jósafat Jónasson ættfræðingur (Steinn Dofri) kom að máli við dr. Jón Þorkelsson landsskjalavörð og Hannes Þorsteinsson, sem þá var ritstjóri Þjóðólfs, um að endurreisa tímaritið Huld, eða gefa út nýtt þjóðsagna- og þjóðfræðitímarit með svipuðu sniði. Það þótti ekki ákjósanlegt, en úr varð að reynt skyldi að stofna félag til þess að gefa út heimildarit að sögu Íslands. Þann 11. janúar 1902 gáfu þremenningarnir út áskorun sem var sýnd mönnum til undirtekta og áskrifta. Um miðjan febrúar 1902 höfðu sjötíu menn skrifað undir og hétu að gerast meðlimir félagsins yrði það stofnað. Fundur var haldinn á Hótel Íslandi 17. febrúar 1902 þar sem samþykkt var að stofna „félag til að gefa út heimildarrit að sögu Íslands, og í sambandi við þau ættfræði og mannfræði.“

Fyrstu áratugina fór mestur þungi í heimildaútgáfu félagsins. Fyrsta ritið sem kom út var Aldarfarsbók Páls lögmanns Vídalíns 1700-1709 árið 1904, fleiri rit fylgdu næstu árin og báru þar hæst Biskupasögur Jóns prófasts Halldórssonar í Hítardal og Æfisaga Jóns prófasts Steingrímssonar.

Á árunum 1912-1914 hófst umfangsmesta heimildaútgáfa sem Sögufélag hefur staðið fyrir þegar fyrsta bindi Alþingisbóka Íslands kom út. Þær komu út í sautján bindum, það síðasta árið 1990. Árið 1916 hófst útgáfa á Landsyfirréttardómum og hæstaréttardómum í íslenzkum málum og lauk henni árið 1990.

Útgáfa á þjóðsögum Jóns Árnasonar hófst árið 1925 og var lokið stuttu fyrir seinna stríð. Hún var mikil lyftistöng fyrir félagið. Þjóðsögurnar voru vinsælar en þar sem þær voru eingöngu seldar til félagsmanna var til mikils að vinna að gerast félagi og mátti merkja umtalsverða aukning á félögum eftir að útgáfa þjóðsaganna hófst.

Forgöngumenn Sögufélags áttuðu sig fljótlega á því að heimildaútgáfa félagsins, þó þörf væri, náði misvel til almennra lesenda. Því var ákveðið að gefa út tímarit þar sem lesendur gætu nálgast læsileg frásagnarheimildir.

Blanda (1918-1953)

Blanda var fyrsta tímarit Sögufélags og kom út á árunaum 1918-1953. Ritið flutti lesendum ýmsan heimildafróðleik auk stakra greina og naut töluverðra vinsælda. Nafnið Blanda er þýðing á latneska lýsingarorðinu miscellenae sem oft er notað um bækur og handrit þar sem ægir saman efni úr ólíkum áttum. Flest efni Blöndu var skrifað af stjórnarmönnum Sögufélags. Árið 1945 var tekin ákvörðun um að hætta útgáfu Blöndu og kom síðasta heftið út 1953. Öll útgáfa Blöndu er aðgengileg á tímarit.is.

Saga (1950- )

Saga tók við af Blöndu og var markmiðið að gefa út tímarit með innihaldi sem lyti strangari kröfum um fræðileg vinnubrögð og væri meira í takt við viðtekna starfshætti í sagnfræði og skyldum greinum á þessum tíma. Fyrsta heftið kom út árið 1949 en fyrst um sinn kom hver árgangur út í nokkrum heftum; þannig kom fyrsti árgangur Sögu út í fjórum heftum á árunum 1949-1953, annar á árunum 1954-1958 og sá þriðji 1960-1963. Frá og með árinu 1968 kom nýr árgangur Sögu út á hverju ári og síðan 2002 hafa árlega komið út tvö tölublöð, eitt að vori og eitt að hausti. Saga er ritrýnt tímarit og ritstjórar Sögu eru sagnfræðingarnir Kristín Svava Tómasdóttir og Vilhelm Vilhelmsson. Frá upphafi útgáfu hefur Saga verið kjölfesta í starfsemi Sögufélags og jafngildir áskrift að henni því að gerast meðlimur í Sögufélagi. Hægt er að lesa Sögu á tímarit.is

Ný Saga (1987-2001)

Árið 1987 hóf Sögufélag að gefa út nýtt tímarit samhliða Sögu, Nýja Sögu. Upphaf þeirrar útgáfu á rekja til tímaritsins Sagna, sem sagnfræðinemar hófu að gefa út árið 1980. Ný Saga var verk ungra sagnfræðinga sem margir höfðu tekið þátt í því að koma Sögnum á fót. Ný saga átti, líkt og Sagnir, að vera aðgengilegri en Saga; innihalda auðmeltanlegra efni með ríkulegum myndskreytingum. Einnig voru ýmsir nýir flokkar kynntir til leiks þar sem áhersla var lögð á skoðanaskipti og rökræður um söguleg efni. Útgáfu Nýrrar Sögu var hætt árið 2001 og í stað þess ákveðið að gefa Sögu út tvisvar á ári. Ný saga er aðgengileg á tímarit.is

Fyrstu 73 árin hafði Sögufélag ekki fastan samastað. Það breyttist árið 1975 þegar félagið fékk inni í Fischersundi 13B og efldist starfsemi félagsins töluvert í kjölfarið, ekki síst vegna elju Ragnheiðar Þorláksdóttur, starfsmanns Sögufélags, sem varð í huga margra tákngervingur félagsins. Í kjallara hússins var Sögufélag með bóksölu sem Ragnheiður bar hitann og þungann af og fljótlega varð Sögufélag við Fischersund eins konar félagsmiðstöð félaga og annarra áhugamanna um sögu. Árið 2012 flutti Sögufélag úr Fischersundi og fluttist í húsnæði Hins íslenska bókmenntafélags í Skeifunni. Árið 2016 flutti félagið þaðan og fékk inni í Gunnarshúsi, Dyngjuvegi 8, hjá Rithöfundasambandi Íslands þar sem það hefur aðsetur í dag.

Heiðursfélagar

Einar Arnórsson (1917)

Einar Arnórsson (1880‒1955) ráðherra og hæstaréttardómari, sat í stjórn Sögufélags í 45 ár, frá 1910 til 1955. Þar af var hann forseti á árunum 1935‒1955. Einar var sömuleiðis afkastamikill fræðimaður og skrifaði m.a. Réttarsögu Alþingis

Klemens Jónsson (1917)

Klemens Jónsson landritari (1862‒1930) sat í stjórn Sögufélags 1906-1930.

Hannes Þorsteinsson (1920)

Hannes Þorsteinsson (1860-1935), ritstjóri og þjóðskjalavörður, var einn stofnenda Sögufélags. Hann sat í stjórn þess frá stofnun 1902 og var forseti á árunum 1924‒1935.

Sighvatur Grímsson Borgfirðingur (1920)

Sighvatur Grímsson (1840-1930) var einhver stórvirkasti alþýðufræðimaður Íslandssögunnar. Hans er helst minnst fyrir Prestaæfir, sem telja alls 14.250 þéttskrifaðar blaðsíður og eru geymdar í Landsbókasafninu.

Einar Jónsson prófastur (1931)

Einar Jónsson (1953-1931) var prestur á Hofi í Vopnafirði. Hann var afkastamikill ættfræðingur og tók m.a. saman Ættir austfirðinga.

Jón Helgason biskup (1934)

Jón Helgason (1866-1942) var biskup Íslands á árunum 1917-1939. Samhliða störfum sínum fyrir kirkjuna skrifaði Jón talsvert um söguleg efni, m.a. ævisögur Tómasar Sæmundssonar og Hannesar Finnssonar, auk Árbóka Reykjavíkur 1786-1936.

Páll Eggert Ólason (1942)

Páll Eggert Ólason (1883-1949) var prófessor í sögu við Háskóla Íslands og rektor á árunum 1923-1923, auk þess að vera bankastjóri Búnaðarbankans á tímabili. Páll var ákaflega verksamur fræðimaður og tók saman Íslenzkar æviskrár I-V, Menn og menntir siðaskiptaaldarinnar á Íslandi I-IV og Skrá um handritasöfn Landsbókasafnsins, svo eitthvað sé nefnt.

Einar Laxness (2006)

Einar Laxness (1931-2016) sat í stjórn Sögufélags á árunum 1961-1988 og var forseti félagsins 1978-1988. Hann var ritstjóri Sögu 1973-1978 og eftir hann liggja fjölmargar greinar og ritverk. Þekktust er líklega Íslandssaga A-Ö.

Sigríður Th. Erlendsdóttir (2008)

Sigríður Th. Erlendsdóttir (f. 1930) sat í stjórn Sögufélags á árunum 1978-1988. Meginverk hennar er Saga Kvenréttindafélags Íslands 1907-1992. Sigríður var fyrsta konan til þess að taka sæti í stjórn Sögufélags, 76 árum eftir stofnun þess. Hún var jafnframt fyrsta konan í sögu félagsins til þess að vera gerð að heiðursfélaga.

Anna Agnarsdóttir (2017)

Anna Agnarsdóttir (f. 1947) gegndi embætti forseta Sögufélags frá 2005 til 2011 – og varð þar með fyrsta konan til að gegna því embætti. Hún sat jafnframt í stjórn þess frá 1982 til 1991 og hefur sinnt ýmsum störfum við ritstjórn og útgáfu á vegum þess.

Helgi Skúli Kjartansson (2023)

Helgi Skúli Kjartansson (f. 1949) sat í stjórn Sögufélags 2011–2015 og var um árabil í ritnefnd Sögu. Hann var einnig fulltrúi Sögufélags í ritstjórn skjala landsnefndarinnar fyrri og líka fulltrúi félagsins í ritsjórn skjala yfirréttarins á Alþingi. Hann bjó til prentunar Íslandssögu til okkar daga eftir Bergsvein Jónsson og Björn Þorsteinsson og er höfundur bókanna Ísland á 20. öld og Samvinnuhreyfingin í sögu Íslands.

Helgi Þorláksson (2023)

Helgi Þorláksson (f. 1945) sat í stjórn Sögufélags 1973-84 og var hann ritstjóri tímaritsins Sögu á árunum 1984-6 ásamt Sigurði Ragnarssyni. Rannsóknir Helga hafa mikið beinst að verslunarsögu miðalda og fjallaði doktorsritgerð hans sem hann varði árið 1992 um það efni og nefndist Vaðmál og verðlag.

Forsetar

Jón Þorkelsson (1902‒1924)

Hannes Þorsteinsson (1924‒1935)

Einar Arnórsson (1935‒1955)

Nafn	Ár
Jón Þorkelsson	1902‒1924
Hannes Þorsteinsson	1924‒1935
Einar Arnórsson	1935‒1955
Þorkell Jóhannesson	1955‒1960
Guðni Jónsson	1960‒1965
Björn Þorsteinsson	1965‒1978
Einar Laxness	1978‒1988
Heimir Þorleifsson	1988‒2001
Loftur Guttormsson	2001‒2005
Anna Agnarsdóttir	2005‒2011
Guðni Th. Jóhannesson	2011‒2015
Hrefna Róbertsdóttir	2015-

I. Nafn félagsins og heimilisfang

1. grein.

Nafn félagsins er Sögufélag. Heimilisfang þess og varnarþing er í Reykjavík.

II. Markmið félagsins

2. grein.

Markmið félagsins er að gefa út tímarit, heimildarit og annað efni um sagnfræði og söguleg efni, einkum um sögu Íslands. Einnig að vera vettvangur fyrir sagnfræði og söguleg efni og stuðla að hvers konar miðlun sögulegs efnis.

III. Aðild

3. grein.
Félagsmenn

Allir áhugamenn um sögu geta orðið félagsmenn í Sögufélagi. Almenn félagsaðild er bundin því að þeir gerist fastir kaupendur að tímariti félagsins, enda hafi þeir greitt síðasta árgang þess fyrir aðalfund. Aðild er möguleg án áskriftar og ákvarðar stjórn félagsgjald.

4. grein.
Heiðursfélagar

Heimilt er að kjósa heiðursfélaga Sögufélags á aðalfundi samkvæmt tillögu félagsstjórnar.

IV. Félagsfundir

5. grein.
Aðalfundur

Aðalfund félagsins skal halda í Reykjavík ár hvert. Er hann æðsta vald í málefnum félagsins. Reikningsár félagsins er frá 1. janúar til 31. desember. Aðalfundur skal að jafnaði haldinn í byrjun árs. Til aðalfundar skal boðað með minnst tveggja vikna fyrirvara á vefsíðu félagsins ásamt því að auglýsa fundarboð í fjölmiðlum. Aðalfundi stýrir kjörinn fundarstjóri sem skal í upphafi kanna lögmæti fundar. Halda skal fundargerð um aðalfund og skulu fundarstjóri og fundarritari undirrita hana.

6. grein.
Dagskrá aðalfundar

Dagskrárliðir á aðalfundi skulu vera:

1. Skýrsla stjórnar
2. Endurskoðaðir reikningar lagðir fram til samþykktar
3. Lagabreytingar
4. Kjör stjórnar og annarra trúnaðarmanna
5. Önnur mál.

7. grein.
Aðrir félagsfundir

Stjórnin getur boðað til annarra funda með félagsmönnum um málefni félagsins. Skulu fundargerðir slíkra funda skráðar. Stjórnin skal einnig halda félagsfund ef minnst 30 félagsmenn fara skriflega fram á slíkt.

8. grein.
Kjör stjórnar og skoðunarmanna reikninga

Fyrir Sögufélagi ræður sjö manna stjórn sem kjörin er á aðalfundi. Framboð til stjórnar skulu berast skrifstofu félagsins með sjö daga fyrirvara. Forseti skal kjörinn sérstaklega til tveggja ára í senn og má endurkjósa hann fjórum sinnum. Aðrir stjórnarmenn skulu kjörnir til eins árs í senn og mega þeir eigi sitja lengur en sex ár samfellt í stjórn. Auk þess skal kjósa tvo skoðunarmenn reikninga félagsins og einn til vara. Fyrsta stjórnarfund skal halda svo fljótt sem verða má eftir aðalfund. Skulu þá kjörnir varaforseti, ritari og gjaldkeri úr hópi stjórnarmanna og skipað í önnur hlutverk eftir þörfum.

9. grein.
Störf stjórnar

Stjórn Sögufélags tekur ákvarðanir um útgáfumál, mannaráðningar og annan rekstur félagsins. Hún setur tímaritum félagsins ritstjórn, skipuleggur bókaútgáfu þess og ákvarðar starfstíma ritstjórnarmanna. Stjórninni er heimilt að skipa fastanefndir. Stjórnin ákvarðar þóknun til handa forseta félagsins, stjórnarmönnum og ritstjórum. Fundargerðir stjórnar skulu skráðar og undirritaðar af stjórnarmönnum. Fundargerð skal vera fullgild sönnun þess sem fram hefur farið á fundinum.

V. Önnur ákvæði

10. grein.
Um breytingar á lögum félagsins

Lögum félagsins má ekki breyta nema á aðalfundi enda sé lagabreytingartillagan kynnt í fundarboði. Til lagabreytingar þarf samþykki 2/3 hluta atkvæðisbærra fundarmanna, sbr. 3. gr.

11. grein.

Komi fram tillaga um að slíta félaginu, fer um þá tillögu sem um lagabreytingartillögu, sbr. 10. gr., að öðru leyti en því að þá þurfa 3/4 fundarmanna að samþykkja tillögu um slitin. Hið sama á við um hvers konar samruna eða sameiningu félagsins við annað félag sem hefur sama markmið, sbr. 2. gr. þessara laga. Verði tillaga um slit félagsins eða samruna við annað félag samþykkt, skal hreinni eign félagsins ráðstafað í samræmi við markmið félagsins, sbr. 2. gr., og samkvæmt nánari ákvörðun stjórnar.

Stofnlög samþykkt á stofnfundi 7. mars 1902. Breytingar gerðar á aðalfundum 7. apríl 1979, 20. október 2001, 17. september 2016 og 29. apríl 2019.

(Samþykkt á aðalfundi Sögufélags þann 15. febrúar 2022)

1. grein – Nafn
Sjóðurinn heitir Aldarsjóður – útgáfusjóður Sögufélags og hefur aðsetur og varnarþing í Reykjavík.
2. grein – HlutverkHlutverk sjóðsins er að efla Sögufélag sem útgáfufélag. Sjóðurinn styrkir útgáfu Sögufélags á vönduðum heimildaritum og ritröðum um sögu Íslands og ýmis önnur verk um sagnfræði og sögulegt efni. Til greina koma sagnfræðileg rannsóknarrit, greinasöfn, yfirlitsrit, heimildarit og alþýðleg verk í samræmi við útgáfustefnu Sögufélags.
3. grein – SjóðstjórnStjórn Sögufélags skipar þriggja manna sjóðstjórn. Sjóðstjórn skal leitast við að efla útgáfusjóðinn, m.a. með öflun styrkja eða leit eftir samstarfi við stofnanir og aðra fjársterka aðila. Ávaxta skal fé sjóðsins sem tryggilegast og arðvænlegast og skal sjóðstjórn leita ráðgjafar viðurkenndra aðila um mótun fjárfestingastefnu fyrir áhættufælinn sjóð. Gjörðir sjóðstjórnarinnar skulu bókaðar í fundargerðum. Stjórn Sögufélags og sjóðstjórn skulu funda sameiginlega að lágmarki einu sinni á ári.
4. grein – Fjárframlög
Stofnfé sjóðsins er 10 milljónir. Eignir sjóðsins mega aldrei verða minni en stofnfé hans. Framlög til sjóðsins koma frá styrkfé og af vöxtum stofnfjár. Framlög til sjóðsins geta einnig komið af ágóða af sölu bóka Sögufélags, sem ákvarðast af stjórn Sögufélags 1. júní ár hvert.
5. grein – Úthlutanir/Útgáfa
Sjóðstjórn ákveður upphæð á úthlutun útgáfustyrkja úr sjóðnum ár hvert. Stjórn Sögufélags ákveður hvaða rit hljóta styrki samkvæmt útgáfuáætlun félagsins.

6. grein – Varsla sjóðsins
Sjóðurinn skal vera í vörslu Sögufélags og annast framkvæmdastjóri fjárreiður hans og bókhald í umboði stjórnar. Reikningsár sjóðsins er hið sama og Sögufélags. Um endurskoðun og birtingu reikninga fer sem um aðra reikninga félagsins.

7. grein – Endurskoðun reglna
Reglur þessar skulu endurskoðaðar að þremur árum liðnum, eða fyrr ef þurfa þykir. Samþykki allra stjórnarmanna þarf fyrir breytingum á stofnskrá þessari.

Samþykkt á fundi stjórnar þann 12. mars 2020
Breytingar samþykktar á fundi stjórnar þann 8. nóvember 2022

Vettvangur íslenskrar
sagnfræði

Um Sögufélag

Rekstur Sögufélags

Heiðursfélagar

Forsetar

Hafa samband

Opnunartímar

Aðsetur

Meðlimur í Sögufélagi

Vettvangur íslenskrar sagnfræði

Um Sögufélag

Rekstur Sögufélags

Hafa samband

Opnunartímar

Aðsetur

Meðlimur í Sögufélagi

Vettvangur íslenskrar
sagnfræði