Sjálfstætt fólk: Vistarband og íslenskt samfélag á 19. öld

Bókin fjallar um vistarbandið sem fól í sér þá skyldu búlausra að ráða sig í ársvistir hjá bændum og lúta húsaga þeirra. Það var ein af grunnstoðum samfélagsins á 19. öld og setti mark sitt á daglegt líf alþýðu og hefur verið líkt við ánauð. En var það í raun svo? Voru vinnuhjú þrælar undir hæl húsbænda sinna? Eða voru þau agalaus og óhlýðin líkt og tíðar umkvartanir ráðamanna gáfu til kynna?

Varpað er ljósi á togstreitu á milli undirsáta og yfirboðara í gamla sveitafélaginu. Einblínt er á löngun vinnufólks til að ráða eigin högum, möguleikum þess til að spyrna við valdboði, andæfa hlutskipti sínu og öðlast sjálfsvirðingu og reisn.

Félagsgerð hins gamla íslenska sveitasamfélags er sett í sögulegt samhengi atvinnuhátta og félagsgerðar á Norðurlöndum fyrir tíma iðnvæðingar. Hlutverk vistarbandsins á umbrotaskeiði Íslandssögunnar er endurskoðað og sögð saga alþýðunnar frá sjónarhorni hennar sjálfrar fremur en valdhafa.

Vilhelm Vilhelmsson er doktor í sagfræði frá Háskóla Íslands. Hann er forstöðumaður Rannsóknaseturs Háskóla Íslands á Norðurlandi vestra og annar tveggja ritstjóra Sögu. Vilhelm hefur birt fjölmargar greinar um söguleg efni en þetta er fyrsta bók hans. Hún var tilnefnd til Íslensku bókmenntaverðlaunanna, Viðurkenningar Hagþenkis og Menningarverðlauna DV árið 2017.